Auf einer Seite geht es um eine mittelalterliche Rüstung, mit der man das abenteuerliche, wagemutige und romantische Bild des Ritters verbinden kann. Die Teile der Rüstung sind in einem guten Zustand, stammen vor allem aus dem 15. Jahrhundert und sind am Haus Herbede in Witten (Ennepe-Ruhr-Kreis) ausgegraben worden. Das Schwert gehört in das 12. Jahrhundert und stammt von einem anderen Ausgrabungsort: Minden (Kreis Minden-Lübbecke). Es ist zusammen mit den anderen Teilen der Rüstung aus ästhetischen Gründen und zwecks einer ganzheitlichen Darstellung  in der Dauerausstellung in Herne platziert.

Auf der anderen Seite geht es um ein Halbkreuz mit Datierung in die 2.Hälfte des 11. Jahrhunderts. Das Stück des Kreuzes ist in der Kirche St. Dionysius in Seppenrade (Kreis Coesfeld)  ausgegraben worden. Christus ist dargestellt mit einem langärmligen Gewand, die übliche Darstellung am Kreuze. Es ist wahrscheinlich, dass die Gründerfamilie der Kirche das Kreuz gestiftet hatte.

   Die Verbindung dieser beiden Funde ist sehr wichtig und aufschlussreich, auch wenn sie auf den ersten Blick thematisch nicht zueinander zu passen scheinen. Der Glaube und die verschiedenen Religionen –allgemein- haben im Mittelalter in Bezug auf die Umverteilung von Territorien unter verschiedenen Völkergruppen, welche nicht selten auf dem Schlachtfeld entschieden wurde, eine große Rolle gespielt.

   Noch nie in der Geschichte gab es so viele ethnologische und religiöse Veränderungen, wie im Mittelalter, vor allem seit Ausgang des 5. Jahrhunderts. Die Geschichte sah nie – und vielleicht wird sie das auch nicht mehr- eine solche Umwälzung und Durchmischung der Völker wie sie gleichzeitig in Asien, in Europa und in Afrika zu dieser Zeit stattfand. Wir nennen dies nicht umsonst die Zeit der Volkerwanderung.

   Im Mittelalter wurden viele Grundlagen der modernen Welt geschaffen. Die modernen Menschen, die heute in West- und Osteuropa wohnen, sind die Nachfahren der erfolgreichen Bevölkerungsgruppen der Völkerwanderungszeit. Die Regionen Nordafrikas und Westasiens bis zum Becken des Indus bilden die arabische und islamische Welt, welche die Anhänger von Muhammad im 7. und 8. Jahrhundert geschaffen haben.

   Die Eroberungen der Seldschuken im 11. Jahrhundert öffneten den Weg zu den Osmanen, die mongolische Invasion des 13. Jahrhunderts rief einige Umlagerungen der Völkerverteilung Asiens und Osteuropas hervor. Die Barbaren – nicht mit negativer Bedeutung, aber aus geografischer Perspektive viele Mittelmeervölker – wie Germanen, Goten, Vandalen, Franken, Burgunder, Flamen, Jüten, Angeln und Sachsen gründeten vom 5. bis ins 7. Jahrhundert, also in nur etwa 200 Jahren nach gegenseitigen aufeinanderfolgenden Invasionen, Reiche, in denen heute ihre Nachkommen, also Deutsche, Franzosen, Engländer, Holländer und Skandinavier wohnen.

   Die Menschen im heutigen Europa und in Kleinasien beeinflussten sich gegenseitig während dieser großen Umwälzung. Sie übernahmen positive und unbestreitbare Elemente voneinander, brachten diese zusammen und formten so die ethnologische Konstellation der Völker Europas.

Die romanische und gotische Architektur entwickelt sich in dieser Zeit, wie auch das Größenverhältnis des Goldenen Schnitts in Mode kam, mit dem Tempel und andere Gebäude gebaut wurden. Anschließend folgt die Blüte des ausgehenden  Mittelalters, die Zeit der Renaissance, in Anlehnung an die Blütezeit Karls des Großen (768-814). Zu dieser Zeit versuchten die Menschen bewusst, an die Karolingische Blüte anzuknüpfen, im Anschluss gerät die Kunst in die Zeit des Klassizismus. Die Welt im Osten erschien den Zeitgenossen wie eine neue Zivilisation.

   Die Geschichte ist ungebrochen, es gibt so viele Veränderungen, die das Leben bringt. Wir sollten den doppelten Sinn der Dinge durchdringen. In einer Zeit wie dieser, einer erneuten tabula rasa, sollten wir versuchen, aus der Vergangenheit, zu lernen, dies auf die Gegenwart anwenden und für die Zukunft verinnerlichen.

Mein Fazit ist: Ein Ereignis der Vergangenheit ist oft die Erklärung der Ereignisse heute...

     «Tuez-les tous, Dieu reconnaîtra les siens.»/ «Cædite eos. Novit enim Dominus qui sunt eius».  Übersetzt: Tötet sie. Denn der Herr weiß, wer sie sind.

- Arnaud Amalcic, Abt des Klosters Cîteaux, Kreuzzug der Albigenser (1208-1229) -

Autor: Dimitris E. Mathioudakis, Praktikant (mit Übersetzungshilfe von Sandra Maus. Vielen Dank Sandra!)

    Πώς να διαλέξει κάποιος ένα αντικείμενο μέσα σε περισσότερα από 10.000 ανασκαφικά ευρήματα, τα οποία διαθέτει η μόνιμη έκθεση του Μουσείου στο Herne, ώστε να το περιγράψει; Αδύνατο νομίζω! Αφενός διότι το κάθε εύρημα είναι μοναδικό και ξεχωριστό και αφετέρου διότι ίσως καμιά ερμηνεία δεν είναι ικανή για να μας πείσει. Αυτή είναι και η μαγεία της Αρχαιολογίας. Κάθε φορά να (ανα)καλύπτουμε κάτι καινούργιο.

    Παρόλα αυτά, θα προσπαθήσω ,μέσω αυτού του άρθρου,  με βάση δύο αρχαιολογικά ευρήματα, να εντάξω την ενσωμάτωση του Μεσαίωνα στο πλαίσιο αυτό.

Από την μία πλευρά (πρώτες εικόνες/διαφάνειες) πρόκειται για μια μεσαιωνική πανοπλία έφιππου ιππότη, με την όποια μπορεί να συνδιάζει κάποιος την περιπετειώδη, τολμηρή και ρομαντική εικόνα του ιππότη.

Τα σωζόμενα μέρη της πανοπλίας βρίσκονται σε καλή κατάσταση, κυρίως  χρονολογούνται  κατά τον 15^ο αιώνα και έχουν ανασκαφεί στο Haus Herbede στο Witten (Δυτ. Γερμάνια/Δημοτικό Διαμέρισμα Ennepe-Ruhr). Το σπάθι ανήκει στον 12^ο αιώνα και προέρχεται από διαφορετική ανασκαφική τοποθεσία (Μinden, B-Δ Γερμανία /Δημοτικό Διαμέρισμα Minden-Lübbecke). Έχει τοποθετηθεί μαζί με τα υπόλοιπα μέρη της πανοπλίας, στην Έκθεση στο Herne, για αισθητικούς λόγους και για να υπάρχει μία πιο ολοκληρωμένη άποψη της απεικόνισης/περιγραφής της.

    Aπό την άλλη πλευρά  πρόκειται για έναν –μισό- σταυρό με χρονολογία κατά το 2^ο μισό του 11^ου αιώνα. Το κομμάτι του σταυρού ανασκάφηκε στην εκκλησία του  St. Dionysius στο Seppenrade (Δυτ. Γερμανία/ Δημοτικό Διαμέρισμα Coesfeld). Ο Χριστός παρουσιάζεται με μακρομάνικο ένδυμα με ανοιχτά χέρια, στάση η οποία είναι και η συνηθισμένη απεικόνιση Του σε σταυρό.

    Ο συνδιασμός αυτών των δύο ευρημάτων είναι πολύ σημαντικός και αποκαλυπτικός, αν και θεματικά δεν φαίνεται συμβατός από την πρώτη ματιά. Η Πίστη και οι διαφορετικές θρησκείες  -γενικά- έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον Μεσαίωνα, όσον αφορά την αναδιανομή έδαφων –κάτω από διαφορετικές εθνοτικές όμαδες- , η οποία αποφαζιζόταν στο πεδίο της μάχης.

   Πότε στην Ιστορία δεν συνέβησαν τόσες αλλάγες -εθνολογικές και θρησκευτικές- όσες κατά στον Μεσαίωνα, ίδιως από τον 5^ο εως τον 11^ο αιώνα. Η Ιστορία ποτέ δεν είδε -και ίσως δεν θα δει- μια τέτοια αναστάτωση και ανάμιξη λαών ταυτόχρονα στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική. Χαρακτηρίζουμε αυτή την έποχη και όχι χωρίς λόγο, ως μία περίοδο μετακίνησης λαών.

   Κατά τον Μεσαίωνα, δημιουργήθηκαν οι βάσεις του σύγχρονου κόσμου. Οι σύγχρονοι άνθρωποι, οι οποίοι ζουν σήμερα στην Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, είναι οι απόγονοι των νικητών, οι οποίοι ζουσαν εκεί στον Μεσαίωνα. Η Βόρεια Αφρίκη και η Δυτική Ασία εως τη λεκάνη του Ινδού ποταμού συγκροτούν τον αραβικό ή ισλαμικό κόσμο, τον οποίο δημιούργησαν οι οπαδοί του Μωάμεθ κατά τους 7^ο και 8^ο αιώνα.

   Οι κατακτήσεις των Σελτζούκων Τούρκων, τον 11^ο αιώνα, άνοιξαν τον δρόμο στους Οθωμανούς Τούρκους, ακόμη και η μογγολική επέλαση του 13^ου αιώνα προκάλεσε μερική ανακατάταξη των λαών της Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Οι  Βάρβαροι γερμανικοί λαοί (Βάρβαροι, όχι με αρνητικά αλλά με γεωγραφικά κριτήρια), Τεύτονες, Γότθοι, Βανδάλοι, Φράγκοι, Βουργουνδοί, Φλάμοι, Ούνοι, Σάξονες ιδρύουν από τον 5^ο εως τον 7^ο αιώνα ύστερα από τις αλλεπάλληλες επιδρομές τους, βασίλεια, όπου ακόμα και σήμερα οι απογονοί τους, Γερμανοί, Γάλλοι, Άγγλοι, Όλλανδοι, Σκανδιναβοί, κατοικούν.

   Οι άνθρωποι στη σημερινή Ευρώπη και τη Μικρά Ασία επηρέασαν ο ένας τον άλλο αμοιβαία  κατά τη διάρκεια αυτών των σημαντικών αλλαγών. Υιοθέτησαν ο ένας από τον άλλο θετικά και αναμφισβήτητα στοιχεία, συνδιαζοντάς τα και σχημάτισαν την εθνολογική διαμόρφωση της Ευρώπης.

   Ο Ευρωπαικός Μεσαίωνας, η εποχή ανάμεσα στην Αρχαία Εποχή και την Αναγέννηση, μπορεί να παρομοιαστεί με πολλούς τρόπους σαν μια κατασκότεινη νύχτα. Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, οι όποιες οδηγούνται αρχικά από αγνή θρησκευτική πίστη και έπειτα   από έντονο θρησκευτικό φανατισμό, η συντηρητική καθολική Εκκλησία έχει στόχο για μία νέα κοινωνία και ένα νέο πολιτισμό. Η ανακατάληψη της Ιερουσαλήμ και η απελευθέρωση των Αγίων Τόπων με την ευλογία του Πάπα και τη χρηματοδότηση της εκκλησίας, αποτυγχάνει παταγωδώς.

   Στην πραγματικότητα θα έλεγε κανείς, ότι η Εκκλησία θα έπρεπε να αντιτίθεται με ειρηνικά μέσα και τρόπους εναντίον του πολέμου, αλλά στην περίπτωση των Σταυροφοριών, η Εκκλησία ήταν αυτή που πραγματικά υποκινούσε τις πολεμικές ενέργειες σε ημερήσια διάταξη.

Δεν είναι μόνο η σύγκρουση δύο διαφορετικών θρησκειών (π.χ. Χριστιανισμού-Ισλάμ), αλλά και η σύγκρουση διαφορετικών ιδεολογικών αντιλήψεων της ίδιας θρησκείας (Ορθοδόξων-Καθολικών), έτσι ώστε να αναρωτιόμαστε: Ποιός είναι ο πραγματικός ρόλος της Εκκλησίας –και κάθε θρησκείας- και ποιό σκοπό έχει;

   Ύπαρχουν παραδείγματα αυτών των συγκρούσεων, όπως το 867 και το 1054(Έριδα περί της περιβολής, η όποια λήγει το 1122 με την Συμφωνία-Κονκορδάτο της Βορμς) με το Σχίσμα-σύγκρουση μεταξύ των δυο χριστιανικών Εκκλησιών  -Ορθόδοξης και Καθολικής- καθώς και κατά τη διάρκεια της 4^ης Σταυροφορίας με την Αλώση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Σταυροφόρους-Ενετούς. Η σύγκρουση θρησκειών επιστρέφει στη σημερινή εποχή με τις τρομοκρατικές επιθέσεις Ισλαμιστών, καθώς και οι συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή, μπορούν να θεωρηθούν ως ένα είδος μοντέρνων Σταυροφοριών. Ουσιαστικά, οι επιθέσεις αυτές γίνονται με όπλα κατασκευής των Δυτικών Ευρωπαικών Χωρών, της Ρωσίας και των Η.Π.Α. Άρα υπάρχει σύνδεση με το παρελθόν.

   Aξίζει να τονιστεί ο ρόλος των Συγχωροχαρτιών -στα Λατινικά indulgentia-, τα όποια επιβεβαίωναν την άφεση αμαρτιών και τα όποια χορηγούνταν μέσω χρημάτων μετά από έγκριση και παραχώρηση από την εκκλησιαστική αρχή. Η πρακτική της πώλησης συγχωροχαρτιών χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη Δύση, κυρίως κατά τον Μεσαίωνα. Αν και η πρακτική αυτή έχει καταδικαστεί σήμερα, θα λειτουργήσει όμως  μέχρι τον 20ο αιώνα. Άκομα όμως και στις μέρες μας υπάρχει η συγχώρεση από την ορθόδοξη και καθολική Εκκλησία μέσω της εξομολόγησης. (ουδείς αναμάρτητος!)

   Ακόμη και η πανούκλα, γνωστή στη Γερμανία και στην Ευρώπη ως Μαύρος Θάνατος, θεωρήθηκε ως τιμωρία του Θεού. Ο Μαύρος Θάνατος οδήγησε  πολλές περιοχές της κεντρικής Ευρώπης με μείωση του πληθυσμού. Αυτή η μείωση του πληθυσμού διευκόλυνε την οικονομική ανάκαμψη (της Ευρώπης) κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων, λόγω του πλεόνασματος που δημιουργήθηκε. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν, ότι η φύση μέσω της πανώλης δεν οδήγησε σε υπερπληθυσμό των χωρών της Ευρώπης. Σε ηπείρους, όπως η Ασία, το πρόβλημα του υπερπληθυσμού θεωρείται ως ο κίνδυνος για την μη ισχυροποίηση τους στον οικονομικό κύριως τομέα.

   Παρόλα αυτά, σε αυτούς του σκοτείνους αιώνες της πολιτικής και κοινωνικής αναρχίας, η ανθρώπινη διάνοια δεν έμεινε στάσιμη.

Η ρομανική και η γοτθική αρχιτεκτονική αναπτύσσονται, όπως και η μεσαιωνική γραμμή, με την όποια έχουν χτισθεί ναοί και άλλα οικοδομήματα. Υπάρχουν ακόμη εποχές στην καρδιά του Μεσαίωνα, όπως εκείνη του Καρλομάγνου (768-814). Κατά τη διάρκεια της εποχής εκείνης επιχειρείται μία ενσυνείδητη προσπάθεια αναγέννησης του Κλασσικισμού –γνωστή ως Καρολίδεια Αναγέννηση- σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να παρέχεται η εντύπωση ότι ο κόσμος βρίσκεται στην ανατολή ενός νέου πολιτισμού, έξι αιώνες πριν από την Αναγέννηση.

   Η Ιστορία συνεχίζεται αδιάκοπα, υφίσταται τόσες αλλαγές όσες και η ζωή. Θα πρέπει να διεισδύσουμε στο διπλό αυτό νόημα των πραγμάτων. Σε μία εποχή όπως τη σημερινή –tabula rasa-, θα προσπαθήσουμε να βρούμε στο παρέλθον αυτό που εμφανίζεται στο παρόν και να επισημάνουμεστο μέλλον την ειδοποιό διαφορά.

Η αρχή είναι: Ένα περιστατικό του παρελθόντος αποτελεί την εξήγηση και την ερμηνεία του γεγονότος που συμβαίνει σήμερα.

     «Tuez-les tous, Dieu reconnaîtra les siens.»/ «Cædite eos. Novit enim Dominus qui sunt eius».  (μτφ. «Σκοτώστε τους όλους κι ο Θεός θα ξεχωρίσει τους δικούς του»!)

   -Αρνάλδος Αμαλάριχος, Ηγούμενος της μονής του Σιτώ, Σταυροφορία των Καθαρών/Αλβιγινών-

Δημήτρης Ε. Μαθιουδάκης